Aktualności
Sprzedaż produktów żywnościowych – nieprzetworzonych i przetworzonych - przez rolnika. Regulacje prawne
O czym musi wiedzieć producent - rolnik?
Jednym ze sposobów zwiększenia dochodów, które cieszą się dużą popularnością wśród mniejszych gospodarstw jest sprzedaż produktów rolniczych bezpośrednio konsumentowi, z pominięciem pośredników. Należy jednak pamiętać, że wszystkie produkty muszą być wytwarzane i wprowadzane do obrotu zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Czy konieczne jest założenie działalności gospodarczej?
Rejestrowanie działalności gospodarczej nie zawsze jest konieczne:
wytwarzanie i sprzedaż produktów nieprzetworzonych, pochodzących z własnego gospodarstwa, nie wymaga rejestrowania działalności gospodarczej
wyrób i sprzedaż produktów przetworzonych może wymagać rejestracji działalności gospodarczej (np. jeśli sprzedaż jest wykonywana w ramach działalności pozarolniczej dla celów zarobkowych, w sposób zorganizowany i ciągły).
Podatki
Zgodnie z aktualnie obowiązującymi regulacjami obowiązuje opodatkowanie ryczałtowe w wysokości 2% przychodów do kwoty 150 tys. euro rocznie dla rolników sprzedających przetworzone w sposób inny niż przemysłowy produkty pochodzące z własnej uprawy, hodowli lub chowu.
Rolnik musi ewidencjonować te przychody, a wytworzoną żywność może sprzedać w miejscu, w którym te produkty zostały wytworzone (własne gospodarstwo) lub na targowisku (wszelkie miejsca przeznaczone do prowadzenia handlu, z wyjątkiem sprzedaży dokonywanej w budynkach lub w ich częściach). Poradnik Witryny Wiejskiej
Rejestracja i zatwierdzenie
W przypadku wytwarzania i sprzedaży artykułów żywnościowych konieczne jest zgłoszenie wniosku o:
rejestrację lub zatwierdzenie zakładu do Powiatowego Inspektoratu Weterynarii dla produktów pochodzenia zwierzęcego
wpis do rejestru zakładów lub zatwierdzenie do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, dla produktów pochodzenia roślinnego i produktów mieszanych.
W przypadkach wytwarzania i sprzedaży niewielkich ilości produktów pochodzących z własnego gospodarstwa (nieprzetworzonych) rejestracja zakładu jest wystarczająca i jego zatwierdzenie nie jest wymagane.
Rejestracja a zatwierdzenie:
Rejestracja zakładu polega na przyjęciu wniosku i innych dokumentów od przedsiębiorcy, rozpatrzeniu wniosku i wydaniu decyzji administracyjnej o rejestracji.
Zatwierdzenie zakładu zgodnie z przepisami nakazuje organowi nadzoru wizytę w zakładzie i w czasie tej wizyty stwierdzenie, czy warunki w zakładzie spełniają wymagania zawarte w szczegółowych przepisach.
Przepisy wykonawcze dotyczące sprzedaży "niewielkich ilości produktów pochodzących z własnego gospodarstwa" określają różne ministerstwa, używając różnego nazewnictwa dla określenia formy sprzedaży:
weterynaryjne (produkty pochodzenia zwierzęcego) - określa Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jako formę sprzedaży bezpośredniej
higieniczno-sanitarne (produkty pochodzenia niezwierzęcego i mieszane) - określa Ministerstwo Zdrowia, jako bezpośrednie dostawy.
W praktyce zwrot „bezpośrednie dostawy” stosuje się także w odniesieniu do „sprzedaży bezpośredniej”. Poradnik Witryny Wiejskiej
Sprzedaż marginalna lokalna i ograniczona a sprzedaż bezpośrednia
Główną różnicą pomiędzy sprzedażą bezpośrednią, a działalnością MOL jest to, że sprzedaż bezpośrednia (i dostawy bezpośrednie) z gospodarstwa dotyczy produktów nieprzetworzonych pochodzenia zwierzęcego lub niezwierzęcego, czyli: drobiu i zajęczaków, mleka, śmietany, jaj, miodu oraz zbóż, owoców, warzyw, ziół czy grzybów z własnych upraw i runa leśnego (również w postaci suszonej lub kiszonej). Występują tu ograniczenia ilościowe, rolnik może sprzedawać tylko własne plony i surowce oraz ograniczenia obszarowe, gdzie sprzedaż bezpośrednią można prowadzić na terenie województwa, gdzie odbywa się produkcja i powiatów do niego przyległych. Sprzedaż bezpośrednia może być prowadzona z gospodarstwa rolnego, gospodarstwa rybackiego, w tym ze statku rybackiego, targowisk, ze specjalistycznych środków transportu – aut, chłodni jako handel obwoźny, zakładów dla odbiorcy detalicznego.
Z kolei działalność MOL dotyczy tylko produktów pochodzenia zwierzęcego: produktów mlecznych, przetworzone produkty rybołówstwa, surowe wyroby mięsne, w tym gotowe potrawy z mięsa. W ten zakres działalności wchodzi również rozbiór i sprzedaż świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, końskiego, drobiowego, zwierząt łownych oraz dzikich z hodowli fermowych. Dla przykładu: mleko i śmietanę rolnik może zbywać poprzez sprzedaż bezpośrednią, natomiast twaróg i sery dojrzewające poprzez działalność MOL.
W przypadku produktów pochodzenia zwierzęcego produktami przeznaczonymi do sprzedaży bezpośredniej mogą być wyłącznie produkty wytworzone przez rolnika w prowadzonym przez niego gospodarstwie.
Dostawy bezpośrednie produktów pochodzenia roślinnego mogą być realizowane przez:
producentów rolnych
zbieraczy runa leśnego.
Sprzedaż bezpośrednią produktów pochodzenia zwierzęcego prowadzić mogą:
producenci rolni,
właściciele pasiek,
zbieracze ślimaków,
Poradnik Witryny Wiejskiej
rybacy
myśliwi.
W ramach dostaw bezpośrednich dopuszcza się stosowanie takich czynności jak, np. mycie warzyw, usuwanie liści; suszenie zbóż. Natomiast takie czynności jak na przykład: obieranie ziemniaków; krojenie marchewek; pakowanie sałaty w woreczki; stosowanie gazów konserwujących - nie mogą być zaliczone do czynności wykonywanych w ramach produkcji pierwotnej ani za operacje związane z produkcją pierwotną. Działania te muszą spełniać odpowiednie wymagania określone w załączniku II do rozporządzenia nr 852/2004 w sprawie higieny środków spożywczych.
Dostawy/ sprzedaż mogą się odbywać w różnej formie i być prowadzone bezpośrednio w gospodarstwie - kupujący ma możliwość zbioru bezpośrednio z pola, odbierania produktów na miejscu z gospodarstwa, lub kupna, np. na targowiskach, kiermaszach, przy drodze. Dostawa może odbywać się także bezpośrednio do domu konsumenta.
Oczywiście forma sprzedaży bezpośredniej i dostaw bezpośrednich jest prostsza, nie wymaga dużych nakładów na inwestycje niż działalność MOL, a doświadczenie praktyków wskazuje, że w przypadku trafnego wpasowania się w niszę popytu na rynku następuje stopniowy rozwój skali działalności.
Wytwarzanie i sprzedaż niewielkich ilości produktów przetworzonych jest możliwe tylko dla produktów pochodzenia zwierzęcego w formie sprzedaży lokalnej, marginalnej i ograniczonej (MOL) (wymagającej tylko rejestracji bez zatwierdzania).
Natomiast legalne wytwarzanie i sprzedaż nawet niewielkich ilości produktów przetworzonych podlegających inspekcji sanitarnej (za wyjątkiem produktów w postaci suszonej lub kiszonej), czyli np. chleba czy ciastek - wymaga rejestracji i zatwierdzenia zakładu u Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Poradnik Witryny Wiejskiej
Przepisy sanitarne
Aby zapobiec zagrożeniom bezpieczeństwa zdrowotnego żywności na etapie produkcji podstawowej sprzedający musi przestrzegać Dobrej Praktyki Rolniczej (GAP) i Dobrej Praktyki Hodowlanej (GFP), a przy prowadzeniu sprzedaży bezpośredniej zachować podstawowe zasady higieny dotyczące miejsca sprzedaży, jego wyposażenia oraz postępowania z surowcem.
Na co należy zwrócić szczególną uwagę przy produkcji i sprzedaży bezpośredniej?
Pomieszczenia
Pomieszczenia należy zabezpieczyć przed dostępem szkodników. Ściany, posadzki, sufity, drzwi i okna powinny być w dobrym stanie technicznym oraz łatwe do czyszczenia i dezynfekcji. Okna i drzwi powinny być szczelne.
W miejscach prowadzenia sprzedaży bezpośredniej należy zapewnić:
wyodrębnione miejsce na sprzęt i środki do czyszczenia i dezynfekcji;
co najmniej jedną umywalkę przeznaczoną do mycia rąk, z ciepłą i zimną wodą, zaopatrzoną w środki do mycia rąk i ich higienicznego suszenia;
toaletę spłukiwaną wodą, której drzwi wejściowe nie otwierają się bezpośrednio do pomieszczenia, w którym znajdują się produkty pochodzenia zwierzęcego, wyposażoną w naturalną lub mechaniczną wentylację, lub
toaletę spłukiwaną wodą, zlokalizowaną w pobliżu miejsca produkcji lub miejsca prowadzenia sprzedaży bezpośredniej oraz wyposażoną w naturalną lub mechaniczną wentylację.
Mycie i dezynfekcja
Miejsca prowadzenia sprzedaży bezpośredniej wymagają starannego czyszczenia i dezynfekcji. Stanowiska do mycia i przygotowania produktów do sprzedaży powinny się znajdować w miejscu wydzielonym i oddalonym od umywalek do mycia rąk. Dezynfekcja drobnego sprzętu, w tym noży, powinna być przeprowadzana w wodzie, w temperaturze nie niższej niż 82 °C lub przy użyciu innej metody zapewniającej podobny skutek. Poradnik Witryny Wiejskiej
Sprzęt
Instalacje, urządzenia i sprzęty mające kontakt z produktami żywnościowymi powinny być:
wykonane z materiałów wykluczających możliwość zanieczyszczenia tych produktów,
utrzymywane w dobrym stanie technicznym.
Schładzanie
Temperatura przechowywanych lub transportowanych produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej nie może być wyższa niż:
4°C - dla tuszek drobiowych, zajęczaków i drobnej zwierzyny łownej niewypatroszonej;
3°C - dla narządów wewnętrznych grubej zwierzyny łownej nieoskórowanej;
7°C - dla tusz grubej zwierzyny łownej nieoskórowanej;
6°C - dla mleka surowego i surowej śmietany;
2°C - dla produktów rybołówstwa, z wyłączeniem żywych produktów rybołówstwa.
Podane wartości temperaturowe mogą być wyższe o 2 °C podczas transportu do miejsc prowadzenia sprzedaży bezpośredniej lub zakładu prowadzącego handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego, jeżeli transport ten nie trwa dłużej niż 2 godziny, a po jego zakończeniu produkty zostaną schłodzone do temperatury podanej
Jak poruszać się w przepisach?
Sprzedaż bezpośrednia:
Rozporządzenie MRiRW z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej (Dz. U. z dnia 12 stycznia 2007r.).
MOL:
Rozporządzenie MRiRW z dnia 8 czerwca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (Dz.U.2010.113.753).
Poradnik Witryny Wiejskiej
Dostawy bezpośrednie:
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie dostaw bezpośrednich środków spożywczych (Dz. U. Nr 112, poz. 774)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2007 r. w sprawie wzorów dokumentów dotyczących rejestracji i zatwierdzania zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu żywność podlegających urzędowej kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 106, poz. 730)
Przepisy sanitarne:
Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.Urz. UE L 139 z 30 kwietnia 2004 r., str. 1).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 178/2002 z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności
Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. Nr 171, poz.1225 z późn. zm.).
Podatki:
Ustawa z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z dn. 20 maja 2015 r., poz. 699 z późn. zm.).
Uwaga:
Aktualnie trwają prace dot. zmiany przepisów w sprawie wymagań weterynaryjnych przy sprzedaży bezpośredniej produktów pochodzenia zwierzęcego oraz nowelizacja rozporządzenia o działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (MOL).
1/ Zakłada się uchylenie rozporządzenia z grudnia 2006 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej.
Projekt nowego rozporządzenia w tej sprawie czeka na notyfikację w Komisji Europejskiej. Zakłada rozszerzenie gamy produktów mogących być przedmiotem sprzedaży oraz Poradnik Witryny Wiejskiej
uproszczenie wymagań sanitarnych i weterynaryjnych, gdyż obecnie obowiązujące niewiele różnią się od tych stawianych zakładom przemysłowym.
2/ Trwają prace nad nowym rozporządzeniem ministra rolnictwa w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej, które zastąpić ma przepisy z 2010 r.
3/ Główny Inspektorat Sanitarny zajął się opracowaniem poradnika tzw. dobrej praktyki higienicznej dla rolników, którzy chcą sami przetwarzać i sprzedawać produkty pochodzenia roślinnego.
Dokumenty do pobrania na stronach:
Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Ministerstwa Zdrowia
Głównego Inspektora Sanitarnego
Opracowanie: Iwona Raszeja-Ossowska
Powyższy materiał ma charakter informacyjno - edukacyjny.
Stan prawny na dzień 29 lipca 2015r.
Źródło: Witryna Wiejska