Historia

Pierwsze izby rolnicze powstały w krajach skandynawskich już na przełomie XVIII i XIX wieku. We Francji izby rolnicze istnieją od ponad 150 lat, w Niemczech od schyłku XIX wieku. Właśnie w tym okresie powstała pierwsza izba rolnicza na ziemiach polskich - Wielkopolska Izba Rolnicza, powołana w 1886r. pod zaborem pruskim. W zarządzie Polacy stanowili mniejszość, na jego czele stanęli Niemcy. W 1894r. izby rolnicze wprowadzono powszechnie w całym Królestwie Prus. Działanie to miało na celu obronę interesów rolnictwa, któremu zagrażał import taniego zboża amerykańskiego. Na ziemiach polskich, pod zaborem pruskim powstały izby: poznańska, pomorska, wrocławska oraz wschodniopruska. Z racji prawa do samorządu rolniczego należeli także polscy rolnicy, jednak nie sprawowali oni żadnej władzy. Taka sytuacja utrzymywała się aż do czasu odzyskania niepodległości, gdy na mocy dekretu Naczelnej Rady Ludowej z dnia 13 stycznia 1919r., Wielkopolska Izba Rolnicza przeszła pod kierownictwo polskie. W pełni spolszczona, stała się wzorcem dla powstających później podobnych instytucji w innych regionach kraju.

Lata 1920-1938, to czas powstawania pierwszych izb rolniczych w Polsce. Konstytucja Rzeczypospolitej z 17 marca 1921r. zapowiadała, obok samorządu terytorialnego, powstanie i działalność samorządu gospodarczego. Do 1925 roku działały już: Poznańska, Pomorska oraz Śląska Izba Rolnicza, a w 1928r. powstała Warszawska Izba Rolnicza. Ramowy kształt nadało im Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 22 marca 1928r. Do roku 1933 izby rolnicze powołano na całym obszarze kraju. Naczelną zrzeszającą ich organizacją był Związek Izb I Organizacji Rolniczych. Od 1935r. działało już prężnie 13 izb: Warszawska, Łódzka, Lubelska, Kielecka, Białostocka, Wileńska, Poleska, Wołyńska, Lwowska, Krakowska, Śląska, Wielkopolska i Pomorska.

Działalność izb rolniczych dobiegła końca po wybuchu II wojny światowej. Wszystkie oficjalne formy działalności polskich instytucji zostały zawieszone. Powojenne władze komunistyczne nie pozwoliły też na odbudowę wiejskiego samorządu rolniczego, byłoby to sprzeczne z koncepcją odgórnego, centralistycznego zarządzania krajem. Dekret Krajowej Rady Narodowej z 26 sierpnia 1946r. rozwiązał formalne istnienie izb rolniczych. Dnia 1 stycznia 1949r. uchylono rozporządzenie z marca 1928r. Do formuły samorządu rolniczego nie powrócono przez cały okres istnienia PRL.